Ορίζοντας 2020
Ο Ορίζοντας 2020, το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την έρευνα και την καινοτομία, με πόρους άνω των 80 δισ. για την περίοδο 2014-2020, θέτει συγκεκριμένες υποχρεώσεις στους ερευνητές που χρηματοδοτεί αναφορικά με την παροχή Ανοικτής Πρόσβασης στις επιστημονικές δημοσιεύσεις και τα δεδομένα.
Οι απαιτήσεις του Ορίζοντα για την Ανοικτή Πρόσβαση στις δημοσιεύσεις
Στο πλαίσιο του Ορίζοντα οι ερευνητές είναι υποχρεωμένοι να δώσουν Ανοικτή Πρόσβαση στις έγκριτες επιστημονικές τους δημοσιεύσεις.
Η υποχρέωση (αναφέρεται στο άρθρο 29.2 της Συμφωνίας Επιχορήγησης) και περιλαμβάνει δυο βήματα:
1. Την κατάθεση μηχαναγνώσιμου ηλεκτρονικού αντίγραφου της δημοσίευσης (published version or final peer-reviewed manuscript) σε αποθετήριο. Η κατάθεση γίνεται το συντομότερο δυνατό και το αργότερο κατά τη δημοσίευση
2. Την παροχή Ανοικτής Πρόσβασης (στη δημοσίευση)
Τα βήματα αυτά μπορεί να συμβούν ταυτόχρονα (ή όχι), ανάλογα με το αν έχει επιλεγεί η δημοσίευση σε περιοδικό Ανοικτής Πρόσβασης (χρυσός δρόμος) ή η αυτό-αρχειοθέτηση (πράσινος δρόμος) και στην τελευταία αυτή περίπτωση από την περίοδο εμπάργκο που θέτει ο εκδότης.
Στην περίπτωση της αυτό-αρχειοθέτησης η Ανοικτή Πρόσβαση πρέπει να δοθεί εντός έξι μηνών (12 στην περίπτωση των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών).
Τα κόστη που σχετίζονται με τη δημοσίευση σε περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης είναι επιλέξιμα κατά τη διάρκεια του έργου.
Η Επιτροπή ενθαρρύνει τους συγγραφείς να διατηρήσουν τα πνευματικά δικαιώματα.
Οι απαιτήσεις του Ορίζοντα για την Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα
Ο Ορίζοντας 2020 εισήγαγε πιλοτική δράση (σε επιλεγμένες θεματικές περιοχές) για την Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα με στόχο την βελτίωση και ενίσχυση της πρόσβασης και της επανάχρησης των επιστημονικών δεδομένων που παράγονται στο πλαίσιο των έργων που χρηματοδοτεί.
Η υποχρέωση (άρθρο 29.3 της Συμφωνίας Επιχορήγησης) για όσους συμμετέχουν στην πιλοτική δράση αφορά δύο τύπους δεδομένων:
1. Τα δεδομένα, και τα μεταδεδομένα αυτών, που χρησιμοποιούνται για την επαλήθευση των αποτελεσμάτων που παρουσιάζονται στη δημοσίευση
2. Μη επεξεργασμένα δεδομένα που περιγράφονται στο σχέδιο διαχείρισης των δεδομένων
Οι συμμετέχοντες στην πιλοτική δράση καλούνται να συμμορφωθούν με τα ακόλουθα:
1. Κατάθεση των δεδομένων κατά προτίμηση σε αποθετήριο δεδομένων (θεματικά, ιδρυματικά ή γενικά)
2. Λήψη μέτρων προκειμένου να είναι δυνατή η πρόσβαση, εξόρυξη, αναπαραγωγή και διάχυση (χωρίς κόστος για τον χρήστη) των δεδομένων.
Οι ερευνητές καλούνται παράλληλα να παρέχουν πληροφορίες, μέσω του αποθετηρίου, για τα εργαλεία που απαιτούνται για την επαλήθευση των αποτελεσμάτων (πχ. ειδικό λογισμικό, πρωτόκολλα κτλ.).
Το ευρωπαϊκό έργο OpenAIRE2020 συμβάλει στην ενίσχυση της Ανοικτής Πρόσβασης στην Ευρώπη, μέσω της ανάπτυξης της απαραίτητης υποδομής και ενός δικτύου Εθνικών Σημείων Επαφής για την Ανοικτή Πρόσβαση (National Open Access Desks) το οποίο υποστηρίζει τους ερευνητές στη συμμόρφωσή τους με τις υποχρεώσεις του Ορίζοντα.
Στη βάση του εθνικού του ρόλου, το ΕΚΤ παρέχει στους Έλληνες ερευνητές συστηματική ενημέρωση για τις σχετικές υποχρεώσεις και οδηγίες για να ανταποκριθούν σε αυτές. Οι ακόλουθες πηγές έχουν διαμορφωθεί από το ΕΚΤ ή συλλεγεί για την ενημέρωση των Ελλήνων επιστημόνων.
Ανοικτή πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις
ΕΚΤ Ανοικτή Πρόσβαση και Ορίζοντας 2020: Oι υποχρεώσεις για Ανοικτή Πρόσβαση σε δημοσιεύσεις σε μία ματιά! (.pdf)
ΕΚΤ Ανοικτή Πρόσβαση και Ορίζοντας 2020: Συχνές Ερωτήσεις. Ανοικτή Πρόσβαση στις Επιστημονικές Δημοσιεύσεις (.pdf)
Ανοικτή πρόσβαση σε επιστημονικά δεδομένα
ΕΚΤ Ανοικτή Πρόσβαση και Ορίζοντας 2020: Oι υποχρεώσεις για Ανοικτή Πρόσβαση σε επιστημονικά δεδομένα σε μία ματιά! (.pdf)
ΕΚΤ Ανοικτή Πρόσβαση και Ορίζοντας 2020: Συχνές Ερωτήσεις Ανοικτή Πρόσβαση στα Επιστημονικά Δεδομένα (.pdf)
Οδηγοί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Guidelines for open access to scientific publications and research data in Horizon 2020 http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/grants_manual/hi/oa_pilot/h2020-hi-oa-pilot-guide_en.pdf
Guidelines to data Management in Horizon 2020 http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/grants_manual/hi/oa_pilot/h2020-hi-oa-data-mgt_en.pdf
Open Access Factsheet Horizon 2020 https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/sites/horizon2020/files/FactSheet